Jak powstał system Comarch ERP Optima i jakie wykorzystuje technologie?

Każdy kto choć trochę orientuje się w oprogramowaniu i informatyce zna firmę Comarch. To jedna z największych polskich firm informatycznych, która dostarcza oprogramowanie oraz usługi IT na całym świecie. W Polsce najpopularniejszym rozwiązaniem tego producenta od wielu lat jest oprogramowanie Comarch ERP Optima. Znane dziesiątkom tysięcy przedsiębiorców i rozwijane od przeszło 25 lat. W tym artykule przedstawimy Wam jak powstał program Comarch Optima oraz jakie wykorzystuje technologie. Omówimy zarówno historię jak i drogę do obecnej pozycji rynkowej. Zapraszamy do lektury!

Historia powstania i ewolucji Comarch ERP Optima

Geneza producenta

Firma Comarch S.A. została założona w Krakowie w 1993 roku przez prof. Janusza Filipiaka. Od początku działalności firma stawiała na rozwiązania informatyczne dla firm – w tym systemy ERP i aplikacje wspierające biznes. W miarę rozwoju rynku i technologii Comarch rozbudowywał swoje portfolio i zaczął oferować systemy ERP dla mniejszych i średnich przedsiębiorstw.

Geneza i pierwsze lata istnienia oprogramowania CDN Optima

Już na samym początku historii polskiego rynku systemów ERP trzeba cofnąć się do czasów, gdy biura rachunkowe i małe firmy nawet nie myślały jeszcze w kategoriach „chmury” czy „modułów online”. Wtedy, około końca lat 90. i początku XXI wieku, firma CDN S.A. w Krakowie wprowadziła program znany jako Prima to rozwiązanie desktopowe, przeznaczone dla polskich biur i przedsiębiorstw, działające w środowisku Windows, korzystające z klasycznej architektury klient-serwer. To właśnie w tym okresie dominowały bazy danych lokalne, aplikacja była instalowana na stanowiskach użytkowników lub w lokalnej sieci, a komunikacja odbywała się poprzez wewnętrzną infrastrukturę firmy, a nie przez internet. Z czasem Prima przekształciła się w pakiet CDN Optima, który zachował fundament techniczny wcześniejszego rozwiązania, ale wprowadził nowe moduły i wymogi, np. integrację z magazynem, sprzedażą i księgowością w wersji „pełnej”.

Technologia wykorzystywana w tamtych latach

W kontekście technologii warto zwrócić uwagę, że w tamtym czasie SDK i narzędzia programistyczne dla aplikacji biznesowych w Polsce miały mniej rozbudowane możliwości niż dziś. Dominowały środowiska takie jak Delphi czy Clarion, natomiast CDN Optima już w kolejnych odsłonach zaczęła korzystać z platformy Windows API, miała warstwę serwerową (SQL) oraz warstwę kliencką z GUI typowo formularzowym.

Ten techniczny fundament czyli aplikacja instalowana w środowisku Windows, lokalna baza danych, modułowe rozszerzenia stanowiły bazę pod rozwój, który potem przejęła firma Comarch S.A. i przekształciła w komercyjny system klasy ERP pod nazwą Comarch ERP Optima.

Powstanie i rozwój systemu Optima

• System Comarch ERP Optima powstał jako rozwiązanie klasy ERP dla małych i średnich firm, dostosowane do polskiego rynku (księgowość, handel, magazyn, kadry/płace) i ich specyfiki.
• W miarę czasu system został rozbudowany o modułowość np. moduły Handel, Magazyn, Księga Podatkowa/Księga Handlowa, Płace i Kadry, CRM, Serwis, Analizy BI
• System był i jest sprzedawany zarówno w modelu on-premises (instalacja na serwerach klienta) jak i w modelu chmurowym („SaaS”) producent podaje, że Optima dostępna jest także w chmurze
• Wersje systemu są regularnie aktualizowane (np. wersja 2024.5.1, wersje 2025.x).
• Na forach społecznościowych i w dokumentacji pojawiają się historie, że pierwotne wersje systemu (lub jego poprzednik) korzystały z innych technologii (np. Clarion).

Kamienie milowe w rozwoju systemu Comarch Optima

1. Wczesne lata to rozwój systemu dla polskich małych i średnich firm, budowa modułowej architektury.
2. Przejście technologiczne. Migracja/modernizacja komponentów: zmiana języków programowania, bazy danych, architektury klient-serwer oraz przepisanie z Clariona na nowe języki programowania i frameworki.
3. Model chmurowy + integracje. W ostatnich latach większy nacisk na model SaaS, integracje webowe, API, wymiana danych.
4. Rozszerzenie funkcjonalności i modułów (np. wersje językowe, obsługa cloud, nowoczesne UI). Przykład: dostępna wersja po angielsku.

Wnioski odnośnie historii

• Ewolucja technologiczna była wymuszona przez rozwój rynku (chmura), wymagania klientów (integracje, mobilność), oraz rosnące potrzeby wydajnościowe (bazy danych, wielu użytkowników).
• System zaczynał jako rozwiązanie mocno skoncentrowane na polskich warunkach, ale z czasem musiał się skalować i być bardziej elastyczny technologicznie.
• Warto zauważyć: choć producent nie ujawnia pełnej „mapy technologicznej” systemu (co jest typowe dla rozwiązań zamkniętych), to dostępne ślady (forum, dokumentacja) pozwalają wnioskować o kierunkach zmian.

Techniczne aspekty: architektura, bazy danych i języki programowania

Teraz przejdźmy do „mięsa” czyli co naprawdę stoi za technologią Optimy.

Baza danych i infrastruktura serwerowa

1. Program Optima działa w środowisku Windows np. producent podaje, że dla Windows 8.1 i wyższych systemów klient/serwer.
2. Baza danych: system jest oparty na bazie danych Microsoft SQL Server co przekłada się na jego wysoką wydajność, bezpieczeństwo oraz gotowość do dalszego rozwoju.
3. W dokumentach instalacyjnych pojawiają się wymagania: np. plik PDF instalacji dla wersji 2016.0.1 mówi o instalacji serwera SQL razem z programem.
4. W dokumentacji dla innych produktów Comarch (np. ERP Standard) wskazuje się na wymogi dotyczące instancji SQL, kolacji, kompatybilności co daje obraz, że Comarch stawia na standardowy stack MS SQL.
5. W związku z integracją i modelami chmurowymi można wnioskować, że infrastruktura może obejmować także terminal-serwery, usługi zdalne, wirtualizację.

Języki programowania, frameworki i środowiska

Współczesna wersja systemu Comarch ERP Optima została w dużej mierze przepisana w języku C# i platformie .NET. W efekcie całej przebudowy kodu aplikacja zyskała nowoczesną warstwę aplikacyjną, lepszą strukturę obiektową oraz większą elastyczność w integracjach i rozwoju. Przejście na .NET oznaczało także, że zespół programistyczny mógł szybciej reagować na zmiany biznesowe, wdrażać nowe moduły i wykorzystywać narzędzia ekosystemu Microsoft co w rzeczywistości przyspieszyło rozwój produktu.

Z kolei w wcześniejszych odsłonach tego systemu stosowano technologię Clarion, typową dla aplikacji bazodanowych w Polsce z przełomu lat 90. i początku XXI wieku. System działał w środowisku klient-serwer z bazą lokalną i instalacją typowo stacjonarną wówczas warstwa GUI była formularzowa, a logika biznesowa silnie związana z komponentami Clarion.

Dziś nawiązań do tej technologii jest mniej, lecz z archiwalnej dokumentacji wynika, że fundament aplikacji opierał się właśnie na tej platformie, co w późniejszym etapie wymusiło migrację kodu, reorganizację architektury i modernizację całego ekosystemu.

Inne technologie integracyjne i API:

• WebAPI dla Optima: dostępne są rozwiązania WebAPI dla Optima, które umożliwiają dodawanie i modyfikację dokumentów jako usługa sieciowa, opierająca swoje działanie na protokole SOAP, wykorzystująca XML jako format komunikacji.
• Integracje typu REST/JSON/EDI: Platformy integracyjne dla Optimy mówią m.in. o REST API, JSON, SOAP, CSV, Edifact, co wskazuje, że system przyjmuje/obsługuje nowoczesne standardy wymiany danych.
• Architektura klient-serwer: Dokumentacja instalacji i wymagań mówi że program działa w architekturze klient-serwer z oddzielną warstwą bazy danych i stacją kliencką.

Przyjęta architektura systemu Comarch ERP Optima

Aby zaszczepić obraz:

1. Program kliencki (Windows) komunikuje się z bazą danych Microsoft SQL Server.
2. Wersja chmurowa (SaaS) udostępniana jest poprzez terminal services lub platformę online, co wymaga infrastruktury serwerowej obsługującej wielu użytkowników, synchronizacje i aktualizacje.
3. Integracje z systemami zewnętrznymi (sklepy e-commerce, magazyn, CRM) odbywają się poprzez wymienione wyżej WebAPI/REST/JSON lub poprzez pliki/wymiany batchowe.
4. Zachowane są mechanizmy aktualizacji-konwersji baz danych – instalacja nowych wersji wymaga konwersji bazy danych.
5. Skalowalność sprzętowa i wymogi serwera są istotne ponieważ performance systemu zależy od mocy serwera SQL oraz infrastruktury sieciowej.

Najważniejsze komponenty technologiczne Comarch ERP Optima

Poniżej zestawienie komponentów technicznych z opisem:

Baza danych

• Opis techniczny: System korzysta z serwera Microsoft SQL Server (wersje zgodne z wymaganiami producenta).
• Uwagi: Dokumentacja instalacji i eksploatacji wskazuje na konieczność spełnienia określonych parametrów serwera SQL m.in. wydajność, instancje.

Warstwa aplikacji (serwer + klient)

• Opis techniczny: Aplikacja działa jako klient Windows lub w modelu terminalowym (Windows/Terminal Services) – instalacja wskazuje środowisko Windows jako bazowe.
• Uwagi: W dokumentacji producenta pojawiają się informacje o wersji „w modelu chmurowym” i dostępności „przez przeglądarkę/serwer”.

Język programowania w Comarch Optima

• Opis techniczny: Obecne wersje systemu zostały opracowane w języku C# w ramach platformy .NET, co zapewnia strukturę obiektową i nowoczesne narzędzia deweloperskie.
• Uwagi: Chociaż producent nie zawsze podaje jawnie wszystkie języki, środowisko programistyczne i integracyjne wskazują na .NET jako fundament.

Warstwa historyczna

• Opis techniczny: W starszych wersjach systemu można dopatrzyć się śladów technologii Clarion – co oznaczało zastosowanie innej architektury aplikacji bazodanowej i środowiska GUI niż obecna.
• Uwagi: Przejście od technologii Clarion (lub pochodnych) do C#/.NET wymagało znaczących prac migracyjnych, reorganizacji kodu i baz danych.

Integracje / API

• Opis techniczny: System udostępnia komponenty WebAPI (m.in. SOAP/XML), REST/JSON, standardy wymiany danych jak EDI/CSV – co umożliwia łączenie zewnętrznych systemów (e-commerce, magazyn, CRM).
• Uwagi: Dzięki temu integratorzy mogą podłączać system do sklepów internetowych, platform logistycznych czy hurtowni danych.

Model chmurowy

• Opis techniczny: Wersja SaaS („w chmurze”) pozwala użytkownikom na dostęp do systemu przez internet – aplikacja i baza znajdują się w data-centrach producenta lub partnerów.
• Uwagi: Ten model zmienia wymagania sprzętowe, dostępność, backupy i zabezpieczenia więc migracja lub wybór wersji chmurowej to decyzja strategiczna.

Skalowalność / aktualizacje Comarch ERP Optima

• Opis techniczny: System uwzględnia możliwość konwersji baz danych, synchronizacji danych pomiędzy instancjami oraz wymaga odpowiedniej infrastruktury serwerowej; dokumentacja zwraca uwagę także na backup online i zarządzanie instancjami w chmurze.
• Uwagi: Dla firm korzystających z systemu znaczące są wymagania dotyczące sprzętu, sieci i procedur aktualizacji. Zaniedbanie tych elementów może obniżyć wydajność.

Co oznaczają te technologie w praktyce dla użytkowników i integratorów

• Ponieważ warstwa aplikacji bazuje na C#/.NET oraz Microsoft SQL, oznacza to, że środowisko jest typowe dla ekosystemu Microsoft. To ułatwia stosowanie standardowych narzędzi (Visual Studio, SQL Server Management Studio, .NET Framework).
• Integratorzy mogą tworzyć dodatki, integracje lub raporty, korzystając z API (SOAP/XML, REST). Daje możliwość łączenia Optimy z e-commerce, WMS, CRM, BI.
• Dla wersji chmurowej lub terminalowej trzeba zwracać uwagę na wydajność bazy danych i infrastruktury: wybór odpowiednio mocnego serwera SQL, dobrych dysków (SSD/SAS), dobrej przepustowości sieci.
• Z punktu widzenia przyszłości, zanik technologii Clarion oznacza, że starsze komponenty mogą wymagać migracji lub integracji technicznej (np. migrowanie danych, konwersje).
• Dla użytkownika to oznacza, że system jest „standardowy” w technologii, co daje dobre możliwości rozwoju, integracji i utrzymania ale też wymaga dbałości o aktualizacje, migracje bazy danych i infrastruktury.

Obecne trendy technologiczne w Comarch ERP Optima

Model SaaS i chmura

Producent podaje, że Optima jest dostępna także w modelu chmurowym co oznacza, że aplikacja może być uruchomiona przez przeglądarkę lub w sesji terminalowej. firma wskazuje, iż posiada platformę chmurową wspierającą ponad 34 000 firm. Dla chmury istotna jest infrastruktura czyli wydajne bazy SQL, szybkie dyski, optymalizacja sieci.

Integracja i wymiana danych

1. Wspólne zapotrzebowanie firm to integracja ERP z e-commerce, CRM, magazynami. Optima oferuje WebAPI, standardy REST/SOAP oraz partnerstwa integracyjne.
2. Platformy integracyjne (np. Alumio) wskazują, że system wspiera m.in. REST, GraphQL, SOAP, JSON, CSV, Edifact, co pokazuje, że Comarch stawia również na nowoczesne podejścia.
3. Dla firmy prowadzącej marketing, sprzedaż lub integrację systemu ważne jest, że system pozwala na tworzenie „funkcji dodatkowych” („custom functions”) ułatwiających wydruki, automatyzację, integrację.

Modernizacja kodu i technologii Comarch ERP Optima

• Migracja z Clarion do C#/.NET. Choć nie ma oficjalnego komunikatu producenta, to z forum i dokumentów można wnioskować, iż taka modernizacja miała miejsce.
• Wydanie wersji z interfejsem angielskim (2019/2020). Pokazuje, że optyka technologiczna systemu była rozszerzana o nowe funkcjonalności i międzynarodowe rynki.
• Ulepszenia funkcjonalne w aktualizacjach (np. 2024.5.1) obejmują aspekty wydajnościowe, skalowalności, co sygnalizuje, że produkt nie tylko rozwija funkcje, ale także infrastrukturę techniczną.

Współpraca z narzędziami analitycznymi/BI, mobilność

• Choć dokumentacja dla Optimy nie zawsze wprost mówi o użyciu konkretnych narzędzi BI, to moduły analityczne są częścią pakietu.
• Wymogi sprzętowe i infrastrukturalne pokazują, że system może być używany również w technologiach terminalowych, wirtualnych środowiskach, co oznacza, że architektura uwzględnia mobilność użytkowników.

Uwagi praktyczne i technologiczne dla integratorów / klientów

Migracja danych i aktualizacje

Jeżeli Twoja firma korzysta z bardzo starej wersji Optimy (np. częściowo napisanej w Clarionie), konieczna może być migracja lub konwersja. Dokumentacja instalacyjna mówi o „konwersji baz danych zgodnie z kreatorem”. Dobrą praktyką jest planowanie aktualizacji i migracji w okresach mniejszego obciążenia ponieważ prace mogą wymagać synchronizacji, blokowania dostępu (np. „na czas aktualizacji dostęp do domeny zostaje tymczasowo ograniczony”).

Wybór infrastruktury i serwera SQL

Wybór odpowiedniego serwera baz danych ma wpływ na wydajność systemu. Dokumentacja wskazuje, że wydajność w dużej mierze zależy od jakości i specyfikacji sprzętu serwera SQL. Wskazane jest stosowanie dysków SSD lub SAS, dużej ilości RAM, dobrej przepustowości sieci oczywiście w zależności od wielkości firmy i liczby użytkowników.

Integracje. API i własne rozszerzenia

Jeśli planujesz integrację Optimy z innymi systemami (np. Twój sklep internetowy, CRM, WMS), warto sprawdzić, czy używasz odpowiednich kanałów:

• WebAPI SOAP/XML – dostępne dla Optimy.
• REST/JSON – coraz częściej wspierane przez partnerów integracyjnych.
  Funkcje dodatkowe („custom functions”) – umożliwiają rozszerzenia funkcjonalne w systemie.
• W przypadku dużej liczby danych lub użytkowników warto zwrócić uwagę na parametry infrastruktury (serwer SQL, liczba równoczesnych połączeń, optymalizacja zapytań).

Perspektywa rozwoju technologicznego Comarch Optima

Patrząc w przyszłość:

• Głównym językiem aplikacji pozostaje C#/.NET co oznacza duże możliwości rozwoju i ekosystemu.
• Model chmurowy i integracje wskazują, że system będzie dalej rozszerzany o mechanizmy online, webowe i mobilne.
• Jeśli Twoja firma aspiruje do bardzo nowoczesnych rozwiązań (np. analiza danych w czasie rzeczywistym, IoT, automatyzacja), warto rozważyć jak Optima może być częścią szerszego ekosystemu np. integracja z BI, big data, automatyzacja.
• W kolejnych latach planowana jest przebudowa Comarch ERP Optima w wersji webowej responsywnej i dostępnej przez przeglądarki.

Podsumowanie – Jak powstał system Comarch ERP Optima i jakie wykorzystuje technologie?

Chciałbym wydźwiękiem osobistym zakończyć: bardzo cieszy mnie, że system taki jak Comarch ERP Optima jest rozwijany przez polskiego producenta, a także technologicznie nowoczesny i otwarty na integracje. Z drugiej strony, pozostaje pewna „pokusa” technologicznego wyzwania: jeśli Twoja organizacja korzysta z bardzo starej wersji lub infrastruktury nieoptymalnej, to ryzyko wydajnościowe lub trudności integracyjnych może być realne.

Czy warto? Tak! Jeśli traktujesz system nie tylko jako „pakiet biurowy”, ale jako platformę, która współgra z Twoją infrastrukturą, umożliwia automatyzację, integracje i rozwój. Wówczas świadomy wybór technologiczny (SQL Server, C#, API, infrastruktura chmurowa) ma duże znaczenie.

Teraz już wiecie jak powstał system Comarch ERP Optima i jakie wykorzystuje technologie. Więcej ciekawych artykułów i informacji na temat tego oprogramowania znajduje się na stronie: https://optima-demo.com.pl